ต้นกำเนิดหมากล้อม

          หมากล้อมมีต้นกำเนิดจากประเทศจีน ชื่อภาษาจีนของหมากล้อม คือ  เหวยฉี (围棋, Weiqi) คนจีนสมัยโบราณเรียกหมากล้อมว่า “อี้” (弈, Yi)  หมากล้อมถือเป็นหมากระดานที่เก่าแก่ที่สุดในกลุ่มหมากกระดานสมัยโบราณทุกชนิด มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 4,000 ปีแล้ว  จากในบันทึก “ซื่อเปิ่น” กล่าวว่า จักรพรรดิเหยา (尧, Yao Emperor, 2357-2255 BC) เป็นผู้คิดค้นหมากล้อมขึ้นมา กล่าวว่ารัชทายาทของจักรพรรดิเหยานามว่าตันจู (丹朱, Danzhu)มีสติปัญญาไม่ฉลาด จักรพรรดิเหยาจึงสร้างหมากล้อมขึ้นมาเพื่อสอนรัชทายาทตันจู

          อีกตำนานหนึ่งในบันทึก “โป๋อู้จื้อ” จางฮว๋าแห่งราชวงศ์จิ้นก็ได้กล่าวว่า จักรพรรดิชุ่น (舜, Shun Emperor, 2255-2205 BC) มีรัชทายาทนามว่าชางจวุน(商均,Shangjun) มีสติปัญญาเขลา จึงสร้างหมากล้อมขึ้นเพื่อฝึกสติปัญญาแก่องค์รัชทายาท  จักรพรรดิชุ่นเป็นบุคคลในตำนาน เรื่องราวการสร้างหมากล้อมดังกล่าวไม่อาจเชื่อถือได้ บางตำนานกล่าวว่าเหยาและชุ่นคือบุคคลคนเดียวกัน  บ้างจึงเรียกว่าเหยาชุ่น (尧舜)แต่จากตำนาน สะท้อนให้เห็นว่าหมากล้อมมีมาเนิ่นนานแล้ว  เล่ากันว่าหมากล้อมเริ่มแพร่หลายในสมัยฮว๋างตี้ จนเข้าสู่สมัยราชวงศ์ฮั่น จึงเริ่มมีรูปแบบและกติกาการเล่นที่แน่นอน

          หมากล้อมนั้นยังถูกอ้างอิงถึงในงานเขียนของขงจื้อและ เม่งจื้อ และกล่าวไว้ด้วยว่าหมากล้อมเป็นเกมที่จำลองยุทธศาตร์, การปกครอง, วิถีชีวิต ที่ได้รับความนิยม และถูกพรรณนาในช่วงยุคชุนชิวของประเทศหลู่ (722-484 ปีก่อนคริสต์ศักราช) จนถึงยุคจั้นกั่ว (ถึงปี 221 ก่อนคริสต์ศักราช)

          ชาวจีนโบราณเปรียบเทียบการเล่นหมากล้อมไว้ว่า เสมือนการสนทนาด้วยมือ (Hand Talk) บางคนบอกว่าหมากล้อมเป็นหมากกระดานที่มีชีวิตเนื่องจากเล่นบนกระดาน 361 จุด บนกระดานหมากล้อมที่เกิดจากเส้นแนวตั้งและเส้นตามขวาง 19 เส้นพาดตัดกัน สร้างความน่าจะเป็นในการวางหมากได้นับล้านๆรูปแบบ ตามหลักคณิตศาสตร์ความน่าจะเป็นเท่ากับ 361! ( 361 x 360 x 359...x 1 หรือเท่ากับ 10 ยกกำลัง 768) จึงทำให้การวางเม็ดหมากมีความลุ่มลึกและทางเลือกมากมาย หมากล้อมจึงเป็นเกมที่ต้องใช้การศึกษาที่ยาวนาน เป็นสุดยอดศิลปะ ทั้งยังเป็นศาสตร์ที่ท้าทายให้ผู้เล่นศึกษาแนวคิด ในการวางแผน มองการณ์ไกล ค้นหาโอกาส ชิงพื้นที่มาครอบครองภายใต้หลักการ

          หมากล้อม เป็นเกมกระดานที่ต่างจากหมากกระดานประเภทอื่น ตรงที่เริ่มต้นเกมจาก "ความว่าง" กล่าวโดยนัยนี้ หมากล้อมจึงเป็นเกมกระดานที่แฝงไว้ด้วยปรัชญาแห่ง "สูญตา" จาก "ความว่าง" ก่อเกิด "รูป" เม็ดหมากที่แต่ละฝ่ายผลัดกันวางบนกระดานหมากล้อมมี "คุณค่า" และ "ความหมาย" ที่ต่างกัน เพราะเม็ดหมากแต่ละเม็ดมิได้มี "คุณค่า" ภายในตัวที่แตกต่างกันตั้งแต่แรก แต่คุณค่าของมันขึ้นอยู่กับมิติสัมพันธ์แห่งรูปทรงที่เม็ดหมากเชื่อมโยงกัน และบริบทที่อยู่รายรอบ

          หมากล้อมในปัจจุบันเป็นที่นิยมทั่วโลกมีผู้เล่นหมากล้อมกว่า 100 ล้านคน โดยในปีค.ศ. 1979 ได้ก่อตั้งสมาพันธ์หมากล้อมนานาชาติ (IGF-The International Go Federation) มีสมาชิกเริ่มแรก 15 ประเทศ โดยประเทศไทยเป็นสมาชิกเมื่อปี พ.ศ. 1983

          สำหรับในประเทศไทยนั้น ได้มีการเล่นกันในกลุ่มคนไทยมาตั้งแต่ปี 1980 ต่อมาใน ปี 2544 ได้จัดตั้งชมรมหมากล้อม (โกะ) แห่งประเทศไทย และปี 2546 เปลี่ยนสถานะภาพเป็น สมาคมกีฬาหมากล้อมแห่งประเทศไทย ตั้งอยู่ที่อาคาร สีลมพาร์ควิว ชั้น 2 ถนนสีลม ซอยศาลาแดง2 เขตบางรัก กรุงเทพฯ 10500 และได้รับบุคคลภายนอกเป็นสมาชิก รวมทั้งเปิดการอบรมหมากล้อมขั้นพื้นฐานและระดับกลาง จัดการวัดระดับการเล่นโดยใช้มาตรฐานของสมาคมฯ จัดการแข่งขันและกิจกรรมต่างๆ เพื่อเสริมความรู้เพิ่มทักษะในการเล่น อีกทั้งสมาคมฯ ยังได้จัดวิทยากรบรรยายเพื่อการประชาสัมพันธ์และเผยแพร่หมากล้อมให้เป็นที่รู้จักมากขึ้นในประเทศไทย ปัจจุบันมีประเทศสมาชิกมากกว่า 70 ประเทศ

ที่มา 

http://www.thaigo.org/ต้นกำเนิดหมากล้อม/

http://www.jinbogoacademy.com/ประวัติหมากล้อม/